Al jaren droom ik ervan om een bezoek te brengen aan Rapa Nui; het meest afgelegen eiland ter wereld dat ligt in het midden van de Atlantische Oceaan tussen Australië en Zuid-Amerika. Paaseiland, want zo heet het sinds onze landgenoot Jacob Roggeveen zo'n 300 jaar geleden hier op paaszondag aankwam.

Nu ben ik er dan dus eindelijk. Een vreemd eiland. Eenzaam in de oceaan, op 5 uur vliegen van het vasteland. Het dichtstbijzijnde eiland is meer dan 2000km weg. Het is kleiner dan Texel. Bomen hebben ze hier niet, en er is maar één stadje: Hanga Roa met zo'n 2200 inwoners. En beelden. Veel beelden. Waar niemand 's avonds in de buurt durft te komen. De locals associëren ze met aku-aku, geesten die de geheimen van het eiland bewaren. En dat moeten er wel heel veel zijn, want het hele eiland hier ligt vol met stenen hoofden. Staande en starend, omgevallen en blind. Stukgeslagen en gebroken. Sommige met een knot, anderen met een ingeslagen schedel of zonder neus. Meer dan achthonderd staan of liggen er hier te staren. En de rest van het eiland bestaat uit weilanden met dik gras. Het is een vreemd eiland. Te pito o te henua, zeggen ze hier: de navel van de wereld.

God is dood,schreef Nietzsche. God leeft,zeggen de mensen hier. Zei de pastor zondagmorgen nog en gaf me een hand. Zondag is hier nog echt zondag, en dat hebben de locals en ik samen in het kerkje van Hanga Roa gevierd. Bekende wijsjes,onverstaanbare teksten. Gelukkig vind nieman het raar als ik alleen neurie. Grappig om de lokale touch te zien. De pastor heeft een bloemenkrans en bovenop het Christusbeeld zit een bonte stern; een overblijfsel van de vogelmenscultus.

Maat het is niet (alleen) hiervoor dat ik naardeze meest afgelegen bewoonbare plek op aarde ben gereisd. Ik ben hier natuurlijk voor de Moai; om hét klassieke schoolvoorbeeld slecht rentmeesterschap en 'the tragedy of the common' te aanschouwen.

In hun traditionele ijver van voorvadervereringen,hakten ze die in steen uit. Deze beelden, Moai, werden met de rug naar de zee bij de dorpjes neergezet. Zo'n beetje als de consistoriefoto's dus, keken ze richting dorpelingen. Handen voor het kruis. Sommigen met,anderen zonder hoed/knot. Een rondje langs het eiland laat goed de ontwikkeling zien; de beelden werden door de tijd heen steeds mooier. En steeds groter. In de moai-groeve (Rano Raraku) is nog een onaf beeld van 21 meter te vinden; de meeste beelden op het eiland zijn ergens tussen de 3 en 9 meter.

In hun naïeve ijver vergaten de Rapa Nui alleen de eindigheid van hun natuurlijke bronnen. Om de Moai te verslepen gebruikten ze bomen. Maar toen ze de laatste boom omgehakt hadden, Stopte het leven zo'n beetje. Geen bomen meer om kano's van te maken,dus ook geen vis meer om te vangen. Geen bomen meer om erosie tegen te gaan,dus ook geen mogelijkheden meer om voedsel te verbouwen. Na het verdwijnen van de bomen stierven de inwoners door de honger of omdat ze door andere stammen opgegeten werden. Net als de andere dieren die hier leefden; een tijd lang schijnt de rat het enige zoogdier van het eiland te zijn geweest. Op het dieptepunt woonden hier nog maar iets meer dan 100 mensen. De afschaffing van de mens in volle gang dus.

Toen James Cook hier kwam, 50 jaar na Roggeveen, was er dan ook niet veel meer overdan een kaal en bijna uitgestorven eilandje. De meeste Moai zijn omvergegooid in de stammenstrijd; liggend hebben ze geen mana, kracht, meer (ze stortten van een top van eer, in eeuwige verwoesting neer...).Pas sinds de Nasa besloot hier een noodlandingsbaan voor de Spaceshuttle aan te leggen,is het weer wat leefbaarder geworden. Voor de locals dan; ik betaalde gisteren nog 22 dollar voor een sandwich. Een zakje chips kost 6dollar,een blikje cola meer dan 2. Echt kneiterduur dus, maar alles komt hier dan ook per vliegtuig aan.

Een vreemd eiland dus. Paarden en honden lopen overal los. Zomaar op straat. Het verhaal gaat dat ze er hier zo gek op honden zijn omdat ze ooit de laatste hebben opgegeten. Naast de beelden is er hier niets te beleven (al moet het gezegd zijn: ze zijn briljant, groots en prachtig! zeker de moai op de Rano Raraku). In het Pietje Puk-dorp (groter is het niet) bezatten de mannen zich 's avonds. De vrouwen giechelen veel en de mannen vind ik maar zwaarmoedig. Maar geef ze eens ongelijk... ik heb het mooie van de Moai na 3 dagen ook wel gezien. En bij iedere regenbui is het hele eiland één smerige blubberbende. Over Pietje Puk gesproken, aan brievenbussen doen ze hier niet. Je post dien je maar bij het postkantoor (óók met maar 1 loket!) op te halen...

Daarom besluit ik naar Rano Kao te gaan; de krater waar het niet gaat om de Moai maar om de vogelmenscultus. Van Heyerdahl en zijn ideen moet ik niet veel hebben, maar zijn beschrijving van Rano Kao als 'een reusachtige heksenketel' vindt ik passend. De krater is groots met in de diepte donker water met groene en gele eilandjes gras en riet. In de wanden van de klif zijn figuren uitgebeiteld: vogelmannen en vulva's. Dat was een nieuwe bezigheid van de mensen hier toen ze geen moai meer maakten: een meisje was pas vrouw als haar vulva in de rots vereeuwigd was. Grappig, de vogelmannen herken ik wel, maar de Polynesische vrouwen zagen er vroeger toch maar vreemd uit. Of de hakkende priesters hadden meer oog voor hun modellen dan voor hun handwerk natuurlijk, dat kan ook...

Ik luister naar Eddie Vedder,de enige muziek die ik bij deze plek passend vind. Eigenlijk is zijn 'Society'zelfs het enige liedje wat ik echt passend vind...

Oh it's a mystery to me.
We have a greed, with which we have agreed...
and you think you have to want more than you need...
until you have it all, you won't be free.

Society, you're a crazy breed.
I hope you're not lonely, without me.

When you want more than you have, you think you need...
and when you think more then you want, your thoughts begin to bleed.
I think I need to find a bigger place...
cause when you have more than you think, you need more space.

Society, you're a crazy breed.
I hope you're not lonely, without me.
Society, crazy indeed...
I hope you're not lonely, without me.

There's those thinkin' more or less, less is more,
but if less is more, how you keepin' score?
It means for every point you make, your level drops.
Kinda like you're startin' from the top...
and you can't do that.

Society, you're a crazy breed.
I hope you're not lonely, without me.
Society, crazy indeed...
I hope you're not lonely, without me
Society, have mercy on me.
I hope you're not angry, if I disagree.
Society, crazy indeed.
I hope you're not lonely...
without me.

Maar goed, het is tijd om te vertrekken. Het was goed hier. De verhalen en mythen zijn prachtig. Het eiland zelf ook, als de zon maar schijnt. En rond de moai blijft een vreemde zweem van vaagheid hangen. Ik hou daar wel van. Maar goed, ik ga weer richting het vasteland van Chili. Atacama is de volgende bestemming. Adios!!

Ps, koloniaal Quito vond ik geen verhaal waard. Gewoon wat oude, koloniale gebouwen, door paternalistische spanjaarden neergezet op een hoge plek waar er maar bar weinig zuurstof in de lucht zit. Best grappig hoor, maar daarvoor ben ik niet gekomen...

Pps, natuurlijk is het geen toeval dat ik juist op zondag denk en schrijf over dodelijkheid, tradities en aansluiting bij het leven van vandaag;) Mijn les van Paaseiland is zoals ik in Lewis' Afschaffing van de mens lees: 'een hoogstaand mens houdt het oog gericht op de kern der dingen'.